DİM – Abituriyent sınağı – I

Bu sınağı yazan hər bir abituriyentə uğurlar arzu edirəm.

1. Xəritə-sxemdə verilən ölkə üçün xarakterikdir.

1. Zeytun, qəhvə və təbii kauçukun ən böyük ixracatçısıdır

2. Çəltik və paxlalı bitkilərin ən böyük idxalçısıdır

3. Ərazisi Hind-Avstraliya tavasına aiddir

4. Kənd təsərrüfatında ilin isti dövründə əkinçilikdə suvarmadan geniş istifadə olunur

5. Pambıq parça, cut və cut məhsullarının ixracatçısıdır

6. Kənd təsərrüfatında ilin soyuq dövründə suvarmadan geniş istifadə olunur

A) 2, 3, 5

B) 3, 4, 6

C) 3, 5, 6

D) 1, 2, 4

E) 1, 4, 5

2. Cədvələ görə hansı sırada qanunauyğunluq pozulmuşdur?

A) I, II             

B) IV, V             

C) II, IV           

D) I, III           

E) I, V

3. Dağın mütləq hündürlüyü 1090 m-dir. Kəsmə yüksəkliyi 100 m olarsa, həmin dağın ətəyindən 480 m hündürlükdəki nöqtə ilə zirvə arasından neçə horizontal keçirmək olar?

A) 11

B) 6

C) 16

D) 5

E) 4

4. Azərbaycanda əsas neft kəmərlərinin uzunluğu 4000 km, dəmir yollarının uzunluğu isə 2008 km-dir. Neft kəmərləri və dəmiryol şəbəkəsinin orta sıxlığı arasında fərqin neçə olduğunu hesablayın. 2 m km

A) 60

B) 69

C) 32

D) 23

E) 46

5. Əhalisinin sayının artmasına görə türk dövlətlərinin ardıcıllığı:

1. Qazaxıstan

2. Türkiyə

3. Azərbaycan

4. Türkmənistan

5. Özbəkistan

A) 1, 2, 4, 3, 5

B) 2, 3, 4, 1, 5

C) 4, 3, 2, 1, 5

D) 4, 3, 1, 5, 2

E) 3, 4, 5, 1, 2

6. Uyğunluq gözlənilmişdir:

1. Kuba adası – Karib dənizi – subtropik qurşaq

2. Yukatan yarımadası – Karib dənizi – tropik qurşaq

3. İslandiya adası – Atlantik okeanı – mülayim qurşaq

4. Aleut adaları – Berinq dənizi – mülayim qurşaq

5. Haynan adası – Cənubi Çin dənizi – subekvatorial qurşaq

6. Saxalin adası – Oxot dənizi – subarktik qurşaq

A) 2, 3, 6

B) 1, 2, 4

C) 1, 5, 6

D) 2, 4, 5

E) 1, 3, 4

7. Cənubi Amerika materikinə aid olmayan təbii zonalar:

A) selva, lyanos, paramos

B) savannalar, səhralar, yarımsəhralar

C) enliyarpaq meşələr, tayqa, codyarpaq meşələr

D) mülayim qurşağın meşələri, çöllər, səhralar

E) tayqa, tundra, meşə-tundra

8. Göstərilmiş məntəqələrin hansılarında intensiv fiziki aşınma müşahidə olunur?

A) 1, 2, 4

B) 2, 3, 6

C) 1, 2, 3

D) 2, 4, 5

E) 1, 5, 6

9.  A-B xətti üzrə mövcud olan iqlim tiplərinin müvafiq ardıcıllığı:

A) yarımsəhra və quru çöl; qışı quraq keçən mülayim-isti; yayı quraq keçən mülayim-isti; dağ-tundra; qışı quraq keçən soyuq iqlim

B) mülayim-isti iqlim; yarımsəhra və quru çöl; yayı quraq keçən soyuq iqlim; dağ tundra

C) yarımsəhra və quru çöl; yağıntıları bərabər paylanan mülayim-isti; qışı quraq keçən mülayim-isti; yayı quraq keçən soyuq iqlim; dağ-tundra

D) yayı quraq keçən mülayim isti; dağ-tundra, qışı quraq keçən mülayim-isti; yağıntıları bərabər paylanan mülayim-isti; qışı quraq keçən soyuq

E) yarımsəhra və quru çöl; qışı quraq keçən mülayim-isti; yağıntıları bərabər paylanan mülayim-isti; bütün fəsillərdə bol yağıntılı soyuq; dağ-tundra iqlimi

10. Respublikamızın sərhədi boyunca yerləşən coğrafi obyektlər:

1. Peştəsər silsiləsi

2. Şərqi Göyçə silsiləsi

3. Sudur silsiləsi

4. Qarabağ sıra dağları

5. Dərələyəz silsiləsi

A) 3, 4, 5

B) 1, 3, 4

C) 2, 4, 5

D) 1, 2, 3

E) 2, 3, 5

11. Mütləq rütubətlilik adlanır:

A) 1 m² havada olan kondensasiya nüvələrinin sayı

B) 1 m³ havada olan su buxarının qramlarla miqdarı

C) 1 m² havada olan su buxarının faizlə miqdarı

D) havanın doyması üçün lazım olan su buxarı

E) atmosfer yağıntılarının buxarlanmaya olan nisbəti

12. Zəylik alunit yatağının səciyyəvi xüsusiyyətləri:

1. Qara metallurgiya üçün xammal verir

2. Yüngül əlvan metallurgiya üçün xammal verir

3. Ağır əlvan metallurgiya üçün xammal verir

4. Kiçik Qafqazın cənub-şərq yamacında yerləşir

5. Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacında yerləşir

6. Qışı quraq keçən mülayim-isti iqlim tipi daxilində yerləşir

A) 3, 5, 6

B) 1, 5, 6

C) 1, 3, 4

D) 1, 2, 4

E) 2, 5, 6

13. Qeyri-istehsal sahələrində çalışanların xüsusi çəkisinin çox olduğu ölkələr:

A) Yeni Zelandiya, Belçika, Yaponiya, Kanada

B) Fransa, Malayziya, İtaliya, Braziliya

C) Efiopiya, Çexiya, Meksika, Fransa

D) İsveç, Belçika, Hindistan, Böyük Britaniya

E) Braziliya, Misir, Çad, Almaniya

14. Ölkənin ÜDM-un dəyəri 30 mlrd. dollar, ÜMM-un dəyəri isə 18,5 mlrd. dollardır. Bu dövlətin ölkə xaricindəki məhsulunun həcmi 4,5 mlrd. dollardır. ÜDM-da xarici şirkətlərin payını hesablayın.

A) 16 mlrd. dollar

B) 12 mlrd. dollar

C) 14 mlrd. dollar

D) 8 mlrd. dollar

E) 10 mlrd. dollar

15. Mərkəzi Afrika regionuna aiddir:

1. Əhalinin çoxu Sami-Hami dil ailəsinə mənsubdur

2. Aşağı təbii artım, yüksək urbanizasiya səviyyəsi xarakterikdir

3. Ərazinin təbii şəraiti kənd təsərrüfatının inkişafına mane olur

4. Ağır sənayedə neft və təbii qaz hasilatı mühüm yer tutur

5. İllik temperatur amplitudası kiçik, orta illik temperatur böyükdür

6. Meşələr geniş ərazilərdə yayılır

A) 1, 2, 6

B) 1, 3, 4

C) 3, 5, 6

D) 3, 4, 5

E) 2, 4, 5

16. Uyğunluğu müəyyən edin

A) I – 2 – b; II – 4 – d; III – 2 – b

B) I – 1 – c; II – 3 – d; III – 1 – b

C) I – 2 – b; II – 3 – a; III – 1 – c

D) I – 4 – c; II – 3 – d; III – 4 – b

E) I – 3 – d; II – 4 – a; III – 1 – c

17. Abşeron iqtisadi-coğrafi rayonunu içməli su ilə təmin edən su kəmərləri:

A) Yuxarı Şirvan, Əzizbəyov

B) Samur-Abşeron, Mil-Muğan

C) Şollar-Bakı, Yuxarı Şirvan

D) Kür-Bakı, Yuxarı Qarabağ

E) Oğuz-Qəbələ-Bakı, Kür-Bakı

18. Qrafikə əsasən, iqlim kontinentallığının artan sırasına uyğun gələn məntəqələri müəyyən edin.

1. London

2. Yakutsk

3. Moskva

4. Cakarta

A) I – 4, II – 1, III – 3, IV – 2

B) I – 3, II – 1, III – 2, IV – 4

C) I – 1, II – 3, III – 4, IV – 2

D) I – 4, II – 2, III – 1, IV – 3

E) I – 2, II – 3, III – 4, IV – 1

19. Sxemdə verilmiş landşaft tiplərinin hündürlük qurşaqlığı Azərbaycanın hansı ərazisi üçün səciyyəvidir?

1. dağ çəmənləri

2. dağ kserofitləri

3. subnival

4. yarımsəhra

A) Naxçıvan fiziki-coğrafi vilayəti

B) Lənkəran fiziki-coğrafi vilayəti

C) Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacları

D) Böyük Qafqazın cənub yamacları

E) Kiçik Qafqazın cənub-şərq yamacları

20. Respublikamızda bitki örtüyünün növ zənginliyinin səbəbi:

A) antropogen təsirin üstünlüyü

B) iqlim şəraitinin və relyefin müxtəlifliyi

C) üfüqi zonallığın üstünlüyü

D) süni suvarmanın artırılması

E) kənd təsərrüfatının çox sahəli inkişafı

21. Xəritə-sxemə əsasən ABŞ-ın rəqəmlərə uyğun gələn ərazilərində kənd təsərrüfatının ixtisaslaşma sahələrini müəyyən edin.

A) 1 – buğda; 2 – qarğıdalı; 3 – kətan

B) 1 – kətan; 2 – şəkər çuğunduru; 3 – qəhvə

C) 1 – sitrus meyvələri; 2 – pambıqçılıq; 3 – buğda

D) 1 – pambıqçılıq; 2 – çəltikçilik; 3 – cut

E) 1 – sitrus meyvələri; 2 – kətan; 3 – pambıqçılıq

22. Cədvələ əsasən dьzgьn variantları mьəyyən edin.

23. Quba-Xaçmaz iqtisadi-coğrafi rayonunun sahəsi 7 min km2, əhalisi 488 min nəfər, Şəki-Zaqatala iqtisadi-coğrafi rayonunun isə əhalisi 566 min nəfər, sahəsi 8,8 min km2 təşkil edir. Bu iqtisadi-coğrafi rayonların əhalisinin orta sıxlığı kəmiyyətləri arasındakı fərqi (hər km2-də neçə nəfər) hesablayın.

24. А və B məntəqələrinə aid olan xüsusiyyətlər:

1. Yaz gecə-gündüz bərabərliyi günü günəşin düşmə bucağı eyni olur

2. Qış gündönümü günündə bərabər miqdarda istilik alırlar

3. Ekvatordan məsafələri eynidir

4. Yerli vaxt fərqləri 1 saatdır

5. Cənub qütbündən olan məsafələri eynidir

6. Yerli vaxt fərqləri 45 dəqiqədir

25. Uyğunluğu müəyyən edin:

Cavablar:

1– C

2- A

3- C

4- D

5- D

6- D

7- E

8- C

9- E

10- E

11- B

12- E

13- A

14- A

15- C

16- C

17- E

18- A

19-A

20- B

21- C

22- 1, 4

23- 5,4

24- 1, 3, 4

25.

1—b
2-a

3- d, e

Osman Eminov